Czy zachowywanie właściwej higieny jamy ustnej może chronić nie tylko nasze zęby?
Czy zdrowie zębów wpływa na ogólny stan naszego zdrowia?
Zdrowie zębów, czy jamy ustnej, jest często pomijanym aspektem ogólnego zdrowia. Zdrowe zęby i dziąsła nie tylko pomagają nam wyglądać dobrze; w rzeczywistości umacniają stan zdrowia, a jeśli nie dba się o nie, potrafią także narazić na niebezpieczeństwo całe ciało. Ból zębów lub ból jamy ustnej, czy też trudności z jedzeniem, żuciem, uśmiechaniem się i komunikowaniem z powodu chorych dziąseł i zębów, lub ich braku, mogą poważnie wpłynąć na codzienne życie i samopoczucie danej osoby.
W ostatnich latach badania mocno wykazują ścisłe powiązanie między zdrowiem jamy ustnej a ogólnym stanem zdrowia. Aktualne wyniki potwierdzają związek istniejący między chorobą dziąseł a chorobami układy krążenia, cukrzycą typu drugiego, niepożądanym powikłaniem ciąży czy osteoporozą.
Powszechne choroby dziąseł związane są z występującym w tkankach otaczających zęby stanem zapalnym, który pojawia się w odpowiedzi [układu odpornościowego organizmu] na rozwój bakterii na zębach. Tkanki te, to tak zwana płytka nazębna. W miarę gromadzenia się bakterii w malutkich kieszonkach dokoła zębów, tworzy się stan zapalny. Zapalenie może wystąpić w różnym stopniu natężenia; od łagodnego aż do ciężkiego. Zapalenie dziąseł, w najłagodniejszej postaci, dotyka około 75% dorosłych osób w Stanach Zjednoczonych. Powoduje zaczerwienienie, obrzęk i krwawienie dziąseł, szczególnie podczas szczotkowania zębów. Około 30% dorosłych osób w Stanach Zjednoczonych ma umiarkowaną postać tej choroby, a 10% zaawansowaną. Około 15% populacji na całym świecie jest dotknięta najcięższą formą tej choroby.
Zapalenie dziąseł, czy też choroba przyzębia stanowi bodziec dla reakcji zapalnych w całym organizmie. Panuje pogląd, że stan jamy ustnej wpływa w ten sposób na ogólny stan zdrowia. Z drugiej strony, każdy ogólnoustrojowy stan chorobowy, który wywołuje mechanizmy obronne organizmu, jak cukrzyca, HIV/AIDS, zaburzenia białych krwinek, może sprzyjać rozwojowi chorób przyzębia.
Podobnie jak w przypadku pozostałych obszarów organizmu, bakterie żyją również w ustach. Zazwyczaj te bakterie są nieszkodliwe i nie sprawiają kłopotów. Jednak w przypadku utrzymania nieodpowiedniej lub niewłaściwej higieny, szczepy bakterii mogą zwiększyć swoją liczebność, co prowadzi do takich infekcji jamy ustnej jak próchnica zębów, choroby przyzębia. Stosowanie niektórych lekarstw w leczeniu ogólnoustrojowych problemów zdrowotnych może zmniejszać przepływ śliny i w efekcie ograniczać zdolność organizmu do usuwania resztek pokarmu w jamie ustnej. To z kolei może spowolnić neutralizację bakterii i kwasu w ustach – naturalnego procesu, który chroni usta przed mikrobiologicznym przerostem, a nawet wszelkiego rodzaju naruszeniem. Przykłady takich leków obejmują: środki przeciwbólowe, leki przeciwhistaminowe, środki zmniejszające przekrwienie błony śluzowej nosa, leki moczopędne, antydepresanty. Przewlekła, postępująca infekcja bakteryjna dziąseł prowadzi także do niszczenia kości wokół zębów, utraty stabilności przytwierdzenia zębów i w końcu utraty zębów.
Niezdrowe nawyki związane ze stylem życia, takie jak uboga [w wartości] dieta, złe odżywianie i zła higiena jamy ustnej, oraz używki jak tytoń i alkohol, mogą zwiększać ryzyko chorób przyzębia. Innymi przyczynami mogą być ciążę, stosowanie sterydów lub doustnych środków antykoncepcyjnych, leki przeciwpadaczkowe, chemioterapeutyki przeciwnowotworowe (jednakże uważne praktykowanie higieny jamy ustnej zwiększa ochronę, również w sytuacji, w której wspomniane leki są potrzebne; dotyczy to również ciąży). Do pozostałych przyczyn zaliczamy źle dopasowane mosty protetyczne, krzywe zęby i niedokładne wypełnienia [zębów]. Nie tylko złe warunki życia mogą się przyczynić do złego stanu zdrowia jamy ustnej, ale także ograniczona dostępność usług zdrowia jamy ustnej. Tytoń (w dowolnej postaci) w połączeniu ze spożywaniem alkoholu jest odpowiedzialny za wiele przypadków raka jamy ustnej i ponad połowę przypadków choroby dziąseł u dorosłych. Żucie orzechów Areca wraz z alkoholem i tytoniem zwiększa ryzyko zachorowania na raka jeszcze bardziej.
Aby chronić i promować zdrowie jamy ustnej oraz zapobiegać niepotrzebnemu cierpieniu, ważne jest, aby wypracować solidne codzienne praktyki higieny jamy ustnej:
- dwa razy dziennie szczotkowanie zębów odpowiednią pastą do zębów i skuteczną szczoteczką do zębów;
- codzienne nitkowanie zębów, zwłaszcza przed snem;
- unikanie słodkich przekąsek i napojów, tytoniu i kwaśnych chemikaliów;
- oraz regularne kontrole u dentysty i czyszczenie zębów.
Inwestowanie w higienę jamy ustnej przynosi korzyści w zdrowiu ustnym i ogólnoustrojowym. Bez zdrowia jamy ustnej nie ma dobrego zdrowia!
Peter N. Landless
Zeno L. Charles-Marcel