Czy możemy coś zrobić, aby poprawić sytuację?
Martwię się o moją córkę, ponieważ jest w ciąży a w wiadomościach coraz więcej słyszymy o wirusie Zika i dzieciach rodzących się z mikrocefalią (małogłowiem). Bardzo stresują mnie te wiadomości. Czy możecie wspomóc nas radą?
Wirus Zika został odosobniony po raz pierwszy w 1947 roku. Znaleziony został u małpy z gatunku Makaków Królewskich, żyjącej w lesie Zika, niedaleko miejscowości Entebbe w Ugandzie. Ostatni wielki wybuch infekcji tego wirusa w Brazylii i jej połączenie w czasie ze wzrostem urodzeń dzieci z mikrocefalią oraz Zespołem Guillaina Barrego (zaburzenie paralityczne), wywołały ogromny lęk i niepokój społeczeństwa.
Epidemie często osiągają „punkt krytyczny”, w którym zasięg rozprzestrzenienia infekcji jest większy niż normalnie. W przypadku epidemii wirusa Zika, efekt ten koresponduje z rosnącą liczbą zakażonych komarów – a co za tym idzie również ludzi.
Wirus Zika należy do grupy Arbowirusów – można zaliczyć go też do chorób przenoszonych przez stawonogi, podobnie jak Denga. Dodatkowym problemem jest fakt, że wirus ten może być przenoszony poprzez kontakt płciowy. Bardzo duża grupa osób zarażonych, nie wykazuje żadnych objawów, przez co kontrola wirusa staje się jeszcze większym wyzwaniem. Z tego powodu również trudno jest udokumentować postęp choroby w społeczeństwie.
Objawy są podobne jak w przypadku infekcji wirusowej (gorączka, wysypka i bóle stawowe), dzięki czemu pozwalają infekcji pozostać niezdiagnozowaną. Dodatkową przyczyną, która wzbudza znaczny niepokój, jest jej powiązanie z Zespołem Guillaina Barrego (paraliżem). To właśnie możliwość wyrządzenia szkody dzieciom (tratogen), skierowała uwagę całego świata na wirus Zika. Wirus ten może powodować nieprawidłowy rozwój mózgu płodu, co może w przyszłości skutkować drgawkami i trudnościami w nauce.
Na wiele pytań nie mamy jeszcze odpowiedzi. Nie wiemy na przykład czy infekcja musi pojawić się w konkretnym momencie ciąży, aby spowodować uszkodzenie płodu. Nie jesteśmy w stanie powiedzieć też, jaki odsetek kobiet, które zostały zarażone w konkretnym czasie, urodziło dzieci dotknięte którymś z tych schorzeń. Nie wiemy w końcu czy poprzednia infekcja zapewnia długotrwałą ochronę przed ponownym zachorowaniem, a jeśli tak, to nie wiemy na jak długo.
Teraz, gdy opisany został związek wirusa Zika z innymi poważnymi schorzeniami, będziemy mogli wiele się o nim nauczyć. Ale co możemy na teraz zrobić, aby zwiększyć bezpieczeństwo?
Unikanie ukąszeń komarów staje się priorytetem numer jeden. Jest to szczególnie ważne dla kobiet, które rozważają zajście w ciąże oraz ich partnerów. Polegałoby to po prostu na unikaniu wyjazdów w miejsca, w których stwierdzone zostało przenoszenie wirusa przez komary. Problem jednak polega na tym, że komary znajdujące się na naszym własnym ogródku, mogą być też nosicielami wirusa. Powinny zostać uruchomione działania w zakresie zdrowia publicznego, polegające na oczyszczeniu środowiska poprzez usunięcie nawet małych ilości wody, które są wystarczające do wylęgu komarów. Pomoże to znacznie zredukować liczbę komarów. Każdy gospodarz z osobna powinien rozważyć rozprowadzenie zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz ścian swojego domu, środka w sprayu, który zawierać musi permetrynę – substancje zabójczą dla komarów. Właściciele powinni również sprawdzić, i w razie potrzeby naprawić moskitiery.
Regionalne władze i służba zdrowia, powinna rozważyć wprowadzenie programów, które obejmują opryskiwanie lub nawet wprowadzenie genetycznie zmodyfikowanych samców komarów, produkujących niezdolne do życia formy larw.
Doświadczenie z malarią, pokazało jak ciężko jest kontrolować liczbę komarów, a jak wiemy, unikanie ukąszeń jest główną strategią. Rekomendujemy również stosowanie środków odstraszających owady, w szczególności tych, które zawierają DEET (z języka łacińskiego związek o nazwie Diethyltoluamidum). Dla kobiet w ciąży wskazanym jest jednak, aby większą część tego środka rozpylały na swoim ubraniu, a nie bezpośrednio na skórze. Moskitiery impregnowane permetryną mogą stać się koniecznym elementem codziennego życia, nawet w obszarach niezanieczyszczonych malarią.
Zalecenia, co do kobiet w ciąży, odnoszą się również do ich partnerów z powodu potencjalnego przeniesienia wirusa, podczas stosunku.
Brazylijski minister zdrowia zasugerował parom, aby jeśli to możliwe, chwilowo wstrzymały się planowaniem ciąży z powodu istniejącego zagrożenia. Mikrocefalia może skutkować upośledzeniem u dziecka funkcji poznawczych i niestety jest to problem, z którym rodzice dziecka będą musieli się zmagać całe życie.
W dalszej perspektywie, możliwe jest pojawienie się szczepionki, która pomoże powstrzymać epidemię, natomiast na tą chwilę, ważnym jest, aby zastosować się do omówionych przez nas środków zapobiegawczych. Niektórzy mogą odczuć, że wielkość i znaczenie problemu zostało przez nas wyolbrzymione, ale uważamy, że „lepiej dmuchać na zimne”.
Artykuł Petera N. Landlessa i Allana R. Hadnysidesa z miesięcznika „Adventist World”
Tłumaczenie: Adam Kurz 10.05.2016